ประวัติชุมชนบ้านถ้ำยุคก่อนประวัติศาสตร์

ในช่วงยุคก่อนประวัติศาสตร์ทางศุนย์วัฒนธรรมพื้นบ้านได้จัดแสดงเครื่องมือ เครื่องใช้ยุคหินขัดที่พบตามแนวที่ราบเชิงเขา ทำให้ทราบว่าเป็นดินแดนที่มีความเก่าแก่ดึกดำบรรพ์แห่งหนึ่ง จากการพบเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทำด้วยหิน ในระยะเวลา ๕,๐๐๐ ปี ถึง ๒,๕๐๐ ปี มาแล้ว ใช้เครื่องมือในกลุ่ม" เครื่องมือหินขัด " ( Polished Stone Adzes / Axes ) ซึ่งพบแหล่งผลิตขนาดใหญ่ที่ดอยภูซาง ตำบลนาซาว อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน มีก้อนหินถูกกะเทาะแกนหินสะเก็ดหิน เครื่องมือหินที่ชำรุดเสียหาย กระจัดกระจายตามที่ลาดและยอดเขาอย่างหนาแน่นสะท้อนให้เห็นว่าแหล่งโบราณคดีบนเขาเหล่านี้คือสถานที่ผลิตเครื่องมือหิน โดยกะเทาะแล้วนำไปขัดและยังนำไปใช้แหล่งอื่น ในอำเภอดอกคำใต้พบตามแนวที่ราบเชิงเขาทอดยาวจากทิศใต้ไปยังทิศเหนือ ตั้งแต่บ้านปางงุ้น ตำบลหนองหล่ม เขตอุทยานแห่งชาติดอยภูนาง ตำบลบ้านถ้ำ ตำบลสันโค้ง เขตอนุรักษ์พันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ ตำบลดงสุวรรณ และตำบลห้วยลานระยะทางกว่า ๘๐กิโลเมตรพบเครื่องมือหินขัดชนิดมีบ่าและไม่มีบ่าตุ้มถ่วง และกำไลหิน ร่องรอยถิ่นที่อยู่อาศัยของมนุษย์ยุคหินใหม่ ที่พบบริเวณเพิงผาถ้ำดูก หมู่ที่ ๕ ตำบลบ้านถ้ำ น่าจะเป็นที่พักชั่วคราว และชำแหละสัตว์โดยนำกระดูกทิ้งในบริเวณปากถ้ำไว้เป็นจำนวนมาก ซึ่งปัจจุบันได้มีนักล่าสมบัติและมีบุคคลบางกลุ่มได้ไปขุดค้นทำลายหลักฐานทางโบราณคดีไปอย่างน่าเสียดาย ในยุคนี้มีคนหลายกลุ่มที่เคยอาศัยอยู่บนที่สูง น่าจะเคลื่อนย้ายลงมาอยู่ในที่ราบริมน้ำ มีการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ และทำเครื่องปั้นดินเผา จากหลักฐานต่างๆ ทำให้สันนิษฐานว่าน่าจะมีการติดต่อกับเมืองน่านและจังหวัดเชียงรายเพราะมีเครื่องมือหินขัดชนิดเดียวกัน ในยุคนี้ไม่มีหลักฐานที่พอจะเห็นการพัฒนาการต่อมาจนถึงยุคหลัง
เครื่องมือเครื่องใช้ที่ของมนุษ์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่พบที่ราบเชิงเขาตำบลบ้านถ้ำ